Όρος Πάικο
Διαδρομές
Το βουνό και οι διαδρομές του…
Το όρος Πάικο βρίσκεται στην Κεντρική Μακεδονία στα σύνορα των νομών Πέλλας και Κιλκίς με κορυφή την Γκόλα-Τσούκα σε υψόμετρο 1.650 μέτρα. Συνδέεται στα δυτικά με το Καιμακτσαλάν ή Βόρα ενώ στα ανατολικά του έχει την κοιλάδα του Αξιού. Το Πάικο είναι το μεγαλύτερο δάσος της Ελλάδας με πλούσια βλάστηση γεμάτο καστανιές και αρκετές πηγές.
Το Πάικο από Βορρά προς Νότο αποτελείται από τις κορυφές Σκρα (1.097μ), Τσούμα (1.219 μ.), Βερτόπια (1.490 μ.), Πύργος (1.494 μ.), Κάντασι ή Καντάστι (1.607 μ.) και Γκόλα Τσούκα (1.650 μ.).
Ανάμεσα στις κορυφές Πύργος, Βερτόπια και Κάντασι περικλείεται ένα οροπέδιο με επίκεντρο τον οικισμό Μεγάλα Λιβάδια.
Αποτελεί το μεγαλύτερο δάσος Καστανιάς στην Ελλάδα. Στο βουνό υπάρχουν περί τα 4.500 στρέμματα καστανιών, εκ των οποίων τα 2.500 είναι καλλιεργήσιμα. Γύρω στις 300 οικογένειες έχουν ως δεύτερη ασχολία το κάστανο και υπολογίζεται ότι η ετήσια παραγωγή φτάνει στους 500-600 τόνους, ανάλογα με τη χρονιά. Λόγω του κλίματος που επικρατεί στην περιοχή το κάστανο που παράγεται είναι ιδιαίτερα γλυκό και γευστικό.
Άφθονα ποτάμια και ρέματα κυλούν όλο το χρόνο στο Πάικο με κυριότερα ποτάμια: το Μέγα Ρέμα ή Ρέμα Πρωτομαγιάς (με τους παραποτάμους του: Ρέμα Πεπονιάς, Κρυονέρι και Λυκόρεμα), το Σείριο (με τον κύριο κλάδο του Στραβοπόταμο ή Μαυροπόταμο που ρέει ανάμεσα στη Γρίβα και την Κάρπη και τον παραπόταμο του Μεγάλο ποτάμι, κοντά στη Γρίβα που πηγάζει στα 1307μ. και υδρεύει όλη την περιοχή), ο Ξεροπόταμος (Σούχα Ρέκα) ή Πλατανόρεμα με πόσιμο νερό βρίσκεται στα όρια Γουμένισσας – Φιλυριάς, και το Ρέμα Χαμηλού ή Ποταμάκι που εισέρχεται στη Βόρεια Μακεδονία. Όλοι οι παραπάνω ποταμοί χύνονται στον Αξιό, ενώ ο Γράμμος στα νοτιοδυτικά χύνεται στο Λουδία. Τόσο στον κύριο κλάδο του, Μεγάλο ποτάμι (κοντά στη Γρίβα), όσο και στον Στραβοπόταμο ή Μαυροπόταμο, ο Σείριος δίνει τη δυνατότητα στους κατοίκους για ερασιτεχνικό ψάρεμα.
Στο Πάικο υπάρχει η τεχνητή λίμνη Μεταλλείου, στην περιοχή παλαιότερου μεταλλείου αργύρου, στο Μέγα Ρέμα, καθώς επίσης και η Σμαραγδένια λίμνη μεταξύ Σκρα και Κούπας, στον ανώτερο ρου του Μεγάλου Ρέματος που σχηματίζει εντυπωσιακό καταρράκτη πριν τα νερά του πέσουν στη λίμνη. Επίσης, οι πηγές της Αραβησσού δημιουργούν έναν σημαντικό υγρότοπο, στις νοτιοδυτικές πλαγιές του Πάικου.
Το όρος Πάικο θεωρείται επέκταση της οροσειράς του Βόρα, στην πραγματικότητα, από γεωλογική άποψη ανήκει στον ίδιο ορεινό όγκο με την Τζένα και τον Πίνοβο. Αποτελείται κυρίως από ασβεστόλιθους και οφιόλιθους. Το ΝΑ τμήμα του αποτελείται κυρίως από ιζηματογενείς βράχους και χαρακτηρίζεται από πληθώρα κορυφών μεσαίου ύψους που κυμαίνονται από 1219 έως 1650 μ.
Τα δάση του Πάικου έχουν αξιοποιηθεί κατά το παρελθόν από τους κατοίκους των κοντινών χωριών (υλοτόμηση κυρίως). Η έντονη βόσκηση έχει επίσης ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος, το οποίο μόλις πρόσφατα (τις τελευταίες δεκαετίες) άρχισε να παρουσιάζει σημάδια ανάκαμψης. Το Πάικο είναι πλούσιο σε ρέοντα νερά καθώς και εσωτερικά αποστραγγιστικά νερά ειδικά στα υποαλπικά λιβάδια όπου ρέουν εσωτερικά και εκρέουν στους πρόποδες του βουνού, με τη μορφή πηγών. Οι αγροτικές δραστηριότητες στο όρος Πάικο ανήκουν στο παρελθόν και ως αποτέλεσμα σήμερα υπάρχει μεγάλη ποικιλία οικοτόπων. Η αναδάσωση πολλών εγκαταλελειμμένων βοσκοτόπων και μικρών κομματιών πρώην γεωργικής γης δημιουργεί, πλέον, ένα πλούσιο μωσαϊκό βλάστησης. Έτσι, η ποικιλομορφία των οικοτόπων που δημιουργούνται είναι ένα από τα πιο πολύτιμα χαρακτηριστικά της περιοχής.
Τα χωριά του Πάικου είναι τα: Γρίβα, Καστανερή, Κάρπη, Πεντάλοφος, Ομαλός, Σκρά, Κούπα, Φανός, Πηγή, Χαμηλό και Αρχάγγελος, Θεοδωράκι και Γουμένισσα. Όλα τα χωριά έχουν έντονη βλάστηση και κοινά χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας.
Υπάρχουν διάφορες περιπατητικές διαδρομές στο όρος Πάικο που περιμένουν να τις ανακαλύψετε.